اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA)

این ماده یک کیلیت کننده ی مهم است که در انواع 2 سدیم و 4 سدیم در بازار موجود می باشد. این ترکیب کاربرد عمده ای در صنایع دارویی و همچننی صنایع تصفیه آب دارد.
دی سدیم و تترا سدیم محصولات جانبی فرآیند سنتز EDTA هستند و نمک های سدیمی این ترکیب به حسای می آیند. تفاوت اصلی بین دی سدیم EDTA و تتراسدیم EDTA این است که دی سدیم EDTA دارای pH کمتر از 7 است در حالی که تتراسدیم EDTA دارای pH بالاتر از 7 می باشد.

یک ویژگی مهم:EDTA یک پودر کریستالی سفید و خشک است. همانطور که در ساختار های بالا مشاهده کرده اید EDTA یک لیگاند هگزادنتات است، به این معنی که 6 پیوند با یک یون فلزی مرکزی ایجاد می کند. هنگامی که با یون کلسیم پیوند برقرار می کند، تبدیل به دی سدیم کلسیم EDTA می شود. EDTA کلسیم دی سدیم می‌تواند یون‌های فلزی دیگر را با مبادله یون کلسیم خود با یون فلزی دیگری که تمایل بیشتری به مولکول EDTA دارد، کیلیت کند. در نتیجه این ماده یک کیلیت کننده ی مهم به حساب می آید

کاربردها EDTA
کاربرد در صنعت
از این ماده در برخی از نوشابه ها استفاده می شود تا تولید بنزن به حداقل برسد. ( وجود اسید اسکوربیک و بنزوات سدیم در برخی موارد سبب تولید بنزن می شود)

کاهش سختی آب در کاربردهای لباسشویی از دیگر کاربرد هی این ماده است. هنگامی که کاتیون های ایجاد کننده ی سختی آب به EDTA متصل می شوند، تمایل به تشکیل رسوبات در این کاتیون ها افزایش یافته و یا دخالت در عمل کف کردن صابون و مواد شوینده به وسیله ی آن ها از بین می رود. به دلایل مشابه، محلول های تمیز کننده اغلب حاوی EDTA است. به همین شیوه ادتا در صنعت سیمان برای تعیین آهک آزاد و منیزیم آزاد در سیمان و کلینکر استفاده می شود.

محلول ماندن یون هایی مانند Fe3 + در PH های نزدیک به خنثی می تواند با استفاده از ادتا انجام شود. این ویژگی در کشاورزی به روش هیدروپونیک مفید است. با این وجود، با توجه به وابستگی تشکیل لیگاند به pH،ادتا برای بهبود حلالیت آهن در خاک های کاملا خنثی مفید نیست. در غیر این صورت، در pH نزدیک به خنثی و بالاتر، آهن (III) نمک های نامحلول را تشکیل می دهد، که برای گونه های گیاهی در دسترس نیست. آب [Fe (EDTA)] – برای حذف (سوزاندن) سولفید هیدروژن از جریان گاز استفاده می شود. این تبدیل توسط اکسیداسیون سولفید هیدروژن و تبدیل آن به گوگرد عنصری انجام می شود.
لوازم آرایشی
جلوگیری از تغییر رنگ، بهبود پایداری محصول، جلوگیری از اکسید شدن و مقابله با حضور فلزات سنگین از کاربرد های این ترکیب در محصولات آرایشی و بهداشتی است.

کاربرد ادتا در شوینده ها
از جمله مهم ترین کاربرد های این مواد در شوینده ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پراکسید هیدروژن را تثبیت کرده و ماندگاری را بهبود می بخشد
از تجزیه مواد سفید کننده جلوگیری می کند
با ترکیب با فلزات ، به جلوگیری از آلرژی به نیکل یا کروم کمک می کند
و…

این کیلیت کننده در سختی آب بسیار پایداری خوبی دارد و سبب کف نمودن محصولاتی می شود که در برابر سختی کف زایی خوبی از خود نشان نمی دهند. وجود کلسیم و منیزیم در آب برخی مناطق سبب جلوگیری از عملکرد بهینه شوینده ها می شود. در نتیجه استفاده از محصول فوق می تواند تا حدود زیادی سبب واکنش با فلزات سنگین و بهبود عملکرد شوینده ها شود.